"Abyś gruntownie i poprawnie mógł pojąć, jak dowiedzieć się kto jest - lub powinien być - zwany malarzem posiadającym wiedzę o sztuce [künstreicher moler]"
Albrecht Dürer
Projekty i szkice do ogólnego traktatu o malarstwie
XV wiek
Będą to chwile refleksji o tym czym sztuka jest i czym powinna być.
Maurice Quentin de la Tour "Madame de Pompadour czytająca Encyklopedię"
XVIII wiek
"Przez sztukę powstaje to wszystko, czego forma jest w duszy"
Arystoteles
Metaphysica
IV wiek p.n.e.
"Simonides nazywa malarstwo milczącą poezją, a poezję mówiącym malarstwem"
Plutarch
De gloria Atheniensium
V wiek p.n.e.
Czasami daje się odczuć...
"Rzeczy, których bogowie mogą nauczyć poetów, a których śmiertelni odkryć nie są zdolni"
Pindar
Paean
V wiek p.n.e.
Gdyż...
"Zaiste, piękna to rzecz słuchać aojda, który jest bogom podobny w swej mowie"
Homer
Odyssea
VIII wiek p.n.e.
"W poezji rzecz niemożliwa, a trafiająca do przekonania, jest lepsza niż możliwa, a nie budząca wiary"
Arystoteles
Poetica
"Piękne jest to, co zgodne z zasadami sztuki jest dokonane i dobrze służy swemu celowi"
Bazyli z Cezarei
Homilia in Hexaem
IV wiek
Podczas gdy...
"Jedność jest formą wszelkiej piękności"
św. Augustyn
Dialogi filozoficzne
V wiek
"Bez sztuk nie tylko nie dało by się wygodnie przeżyć, ale wręcz przeżyć w ogóle"
Benedetto Varchi
Wykład, w którym rozważa się o pierwszeństwie sztuk i o tym, która z nich jest szlachetniejsza, rzeźba czy malarstwo, wygłoszony publicznie w Akademii Florenckiej w trzecią niedzielę postu roku 1546
"Można powiedzieć, że choć malarz nie może odmalować rzeczy dostępnych dotykowi, jak chłód śniegu, lub smakowi, jak słodycz miodu, niemniej odmalowuje myśli i uczucia duchowe"
Lodovico Dolce
Dialog o malarstwie Aretino
XVI wiek
"Malarstwo jest formą sztuki, która czyni symbolem jedność idealną, pozwalającą się różnicować"
Friedrich Wilhelm Joseph Schelling
Filozofia sztuki. O stosunku sztuk plastycznych do przyrody
XIX wiek
"Każdy, kto się zagłębia w ukryte wewnętrzne skarby swej własnej sztuki, jest godnym zadrości, szczęśliwym budowniczym duchowej piramidy, która sięgnie nieba"
Vasily Kandinsky
O duchowości w sztuce
XX wiek
"Sztuka jest identyczna z trwałą dyspozycją do opartego na trafnym rozumowaniu tworzenia"
Arystoteles
Ethica
"Ponieważ nie ma zbyt wielu [...] pięknych kobiet, posługuję się ideą, jaka się w moim umyśle pojawia"
Rafael Santi
List do hrabiego Baldassare Castiglione
"Piękno wszechrzeczy wyrasta niejako z antytez, czyli przeciwieństw"
św. Augustyn
De Ordine
"Każda forma posiada własną treść. Forma jest bowiem wypowiadaniem wewnętrznej treści. Takie jest jej duchowe znaczenie"
Vasily Kandinsky
O duchowości w sztuce
"Sztuki mają niewzruszone reguły, które w żaden sposów nie mogły być ustanowione przez ludzi, natomiast zostały odkryte dzięki bystrości utalentowanych ludzi"
Hraban Maur
De clericorum institutione
IX wiek
Albrecht Dürer "Melancholia"
"Malarze i poeci mieli zawsze słusznie [im daną] swobodę, by śmiało tworzyć co im się podoba"
Quintus Horatius Flaccus (Horacy)
List do Pizonów
I wiek p.n.e.
"Rzeźbiarz zatem powinien wewnętrzne wzruszenia wyobrażać w zewnętrznych formach"
Ksenofont (uczeń Sokratesa)
Memorabilia Socratis
IV wiek p.n.e.
"Niechże będzie to bajką lub prawdą, że pierwszą próbę w sztukach plastycznych uczyniła miłość. Jedno jest pewne, że to ona prowadziła niestrudzenie rękę wielkich mistrzów starożytności [...] mądry Grek wyznaczył tej sztuce [...] granice, zacieśniając je jedynie do naśladowania pięknych ciał. Artysta grecki przedstawia jedynie piękno"
Gotthold Efraim Lessing
Laokoon
XVIII wiek
"Malarz, który ma wykonać obraz, powinien namalować go najpiękniej jak potrafi. Czym jednak jest piękno, tego nie wiem"
Albrecht Dürer
Projekty i szkice do ogólnego traktatu o malarstwie
"W filozofii i estetyce stworzenie czegoś kompletnie nowego jest prawie niemożliwym"
Stanisław Ignacy Witkiewicz
O czystej formie
XX wiek
"Centralnym zagadnieniem sztuki jest połączenie treści z bezwzględnie jej adekwatną postacią w pewną zakończoną w sobie, wolną totalność"
Georg Wilhelm Friedrich Hegel
Wykłady o estetyce
XIX wiek
"Sztuki bądź uzupełniają przyrodę tym, czego nie zdołała zrobić, bądź ją naśladują"
Arystoteles
Physica
"Jedna jest tylko droga, która wzniesie nas na wyżyny wielkości, gdzie nikt nas naśladować nie zdoła - ta droga to naśladowanie starożytnych"
Johann Joachim Winckelmann
Myśli o naśladowaniu greckich rzeźb i malowideł
XIX wiek
"Tak jak proste naśladownictwo polega na spokojnym istnieniu i serdecznej obecności, a maniera ogarnia zjawiska lekkim i zręcznym umysłem, tak styl opiera się na najgłębszych podstawach poznania, na istocie rzeczy"
Johann Wolfgang Goethe
Einfache Nachamung der natur, Manier, Stil [w:] Der Deutsche Merkur
XIX wiek
"Szczęśliwy kto nie kradnie nic z cudzych prac. Inwencją jest przecież także dobre rozróżnienie, porządkowanie i rozdzielanie tego co inni powiedzieli"
Paolo Pino
Dialog o malarstwie
XVI wiek
"Sztuka uzyskała w naszych czasach granice bez porównania szersze. Jej naśladowanie, powiadają, obejmuje całą widzialną naturę, w której piękno stanowi jedynie małą część"
Gotthold Efraim Lessing
Laokoon
"Dzieło sztuki odzwierciedla się na powierzchni świadomości"
Vasily Kandinsky
Punkt i linia a płaszczyzna
"Artysta nie jest opisywaczem świata, jest jego rywalem"
Andre Malraux
Ponadczasowe
"Ponieważ samo niezróżniczkowane pojęcie Piękna okazuje się nieprzydatnym, musimy przyjąć założenie pierwotne, że istotą sztuki jest forma. Pojęcie Piękna różniczkuje się wtedy na pojęcie Piękna życiowego, związanego z użytkowością życiową przedmiotu lub zjawiska, i na pojęcie Piękna Formalnego, które polega tylko na samym porządku, formie czyli konstruktywności"
Stanisław Ignacy Witkiewicz
O czystej formie
"Piękne jest to, co się podoba, stosowne to, co przystoi, wygodne to, co pomaga, konieczne to, bez czego nie może czegoś być"
Hugon od św. Wiktora
Didascalion
XII wiek
"Nie możesz zrozumieć rzeczy duchowych inaczej, jak tylko za pomocą obrazów cielesnych"
św. Brygida Szwedzka
Objawienia
XIV wiek
Antonio Canova "Amor i Psyche"
XVIII wiek
"Eros nie stwarza talentu poetyckiego i muzycznego, lecz pobudza istniejący, poprzednio utajony i nieczynny"
Eurypides
V wiek p.n.e.
"Naśladowanie dokładne nie jest celem sztuki, jest to, iż w rzeczywistości pewne sztuki są z umysłu niedokładne [...] wskutek nadmiaru naśladowania literalnego artysta dochodzi do wywołania już nie przyjemności, ale odrazy, często wstrętu, a czasem i zgrozy"
Hippolyte Taine
Filozofia sztuki
XIX wiek
"Uczenie się i podziwianie jest przyjemne. Z natury swej są przyjemne tego rodzaju rzeczy jak naśladowanie (np. malarstwo, rzeźba i poezja) i przyjemne jest wszystko, co dobrze oddane, nawet gdy przedmiot oddany nie jest przyjemny. Bo człowiek nie cieszy się przedmiotem nasladowanym, lecz radość jego wynika z wniosku, że przedmiot ten jest właśnie tym a nie innym, i że dzięki temu wnioskowi uzyskał pewne poznanie"
Arystoteles
Rhetorica
"Konstruować sztukę, to tyle, co określić jej pozycję w uniwersum"
Friedrich Wilhelm Joseph Schelling
Filozofia sztuki. O stosunku sztuk plastycznych do przyrody
"Zindywidualizowanie form sztuki należy do samej jej istoty"
Arnold Hauser
Filozofia historii sztuki
XX wiek
"To, że szaleństwo leży w naturze wszelkiego głębokiego przejawu sztuki, jest prawdziwe jak aksjomat"
Giorgio de Chirico
Teksty o sztuce
XX wiek
"Zawsze miałem ten zwyczaj nie krępować się niewolniczo [...] przepisami, które noszą nazwę katholika, czyli [...] uniwersalnych albo powszechnych. Rzadko bowiem są wśród nich tego rodzaju reguły, których by nie można było w pewnej części naruszyć i obalić"
Marcus Fabius Quintilianus
Kształcenie mówcy
I wiek
"Dla mnie prawdziwe dzieło sztuki, a nie estetyzująca zabawa w piękno, może być tylko owocem mistycznego doświadczenia, bo jest ono iloczynem, wytworem, odpowiedzią naszą, naszą postawą wobec życia, w znaczeniu Stworzenia"
August Zamoyski
z listu do Władysława Tatarkiewicza
XX wiek
Johann Heinrich Füssli "Rozpacz artysty wobec wielkości starożytnych fragmentów"
XIX wiek
Mam nadzieję, że dostarczyłam pożytecznej rozrywki.
Jule
Każdy chce wyrazić swą miłość do sztuki. Noś ją na sobie. Po prostu.
