Współcześnie pojmowany mit to:
-źródło kategorii poznawczych
-forma ekspresji symbolicznej
-projekcja podświadomości
-czynnik integracyjny w procesie adaptacji życiowej człowieka (światopogląd)
-wzór zachowania
-legitymizacja instytucji społecznych
-wyznacznik ważności społecznej
-zwierciadło kultury, struktury spolecznej
-wynik sytuacji historycznej
-komunikacja religijna
-gatunek religijny
-przekaźnik struktury
(według Lauri Honko).
Hermes Logios (Mówca), marmur
Dziś wezmę pod lupę najbardziej bliskie nam kulturowo środowisko starożytnej Grecji.
Bogów Olimpu zna każdy, tak samo jak Muzy, Minotaura, Herkulesa i Bachusa.
Chciałabym przedstawić mity rzadkie, niespotykane i niezwykłe.
Oto niektóre z nich:
-Krew Gorgony miała dwojakie właściwości: po jej lewej stronie była trująca, po prawej zaś stanowiła lekarstwo. Właściwość tej drugiej wykorzystywał Asklepios aby przywracać do życia zmarłych.
-Nimfa Ojnone, kochanka Parysa, w zamian za swoje dziewictwo posiadła od Apollona dar ziołolecznictwa. Przewidziała, że kochanek ją opuści i nie mogąc temu zapobiec powiedziała mu, że jeśli kiedykolwiek będzie ranny wówczas tylko ona będzie mogła mu pomóc. Gdy Filoktet zranił Parysa strzałą jego ostatnią nadzieją była Ojnone, jednak odmówiła mu ona pomocy.
-Styks, córka Okeanosa i Tethys posiada rozbudowaną mitologię (tak nazywa się między innymi magiczna podziemna rzeka). W jednym z podań o walkach Bogów z Gigantami za pomoc Zeusowi została wynagrodzona w ten sposób, że została uczyniona poręczycielką najbardziej uroczystych przysiąg składanych przez bogów.
-Wieszczka Herofile, która przepowiedziała zgubę Troi, podróżując po świecie wszędzie woziła ze sobą kamień, na którym siedziała podczas prorokowania.
-Istnieje wiele wersji podania o Kajneusie. Najczęściej jednak legenda głosi, że był on wcześniej kobietą o imieniu Kajnis. Gdy została ona kochanką Posejdona poprosiła boga aby przemienił ją w mężczyznę, którego nie można zranić. Kajneus walczył z centaurami, ci zaś użyli podstępu aby go zabić. Po śmierci stał się na powrót kobietą lub flamingiem.
-Niezwykłe miłosne przygody miał Dimojtes. Poślubiwszy swą bratanicę Euopis odkrył, że kocha ona swojego brata. Wyjawił jej sekret a ona powiesiła się ze wstydu. Później na brzegu morza znalazł zwłoki pięknej kobiety i posiadł ją. Niedługo po tym, gdy jej ciało uległo rozkładowi, wzniósł jej wspaniały grób, sam zaś przebił się mieczem.
-Filotas (Czułość) była córką Nocy i siostrą Apate (Oszukaństwa), Geras (Starości) i Eris (Niezgody).
-Bardzo dziwaczny jest mit o istocie Agdistis, być może dlatego, że ma pochodzenie wschodnie. Zeusowi przyśniło się, że rozlał swoje nasienie na ziemię, z niego powstała istota dwupłciowa, Agdistis. Inni bogowie zaatakowali go i odcięli członka. Z organu tego wyrosło drzewo migdałowe, a córka boga-rzeki Sangriosa po zerwaniu owocu z tego drzewa i umieszczeniu go w swoim łonie urodziła chłopca o imieniu Attis. Porzuciła go a malca wykarmił swym mlekiem KOZIOŁ (!). Agdistis (już jako kobieta) pokochała go. Attis miał poślubić córkę króla Pessinuntu. Podczas śpiewania hymnu weselnego zjawiła się Agdistis. Attis oszalał i pozbawił się męskości, król zrobił to samo. W innej wersji w roli migdałowca występuje granat a pierwsza z roślin wyrasta dopiero na grobie Attisa, a z jego krwi fiołki.
-Niektóre wersje mitu o Penelopie twierdzą, że nie była ona wierna Odyseuszowi. Jedna z wersji mówi nawet, że oddawała się wszystkim zalotnikom. Z tych związków miał się urodzić rogaty, koźlonogi bożek Pan. W innej wersji Pan jest synem Penelopy i Hermesa.
-O pierwszej krwawej ofierze ze zwierzęcia i o tym jak ludzie z wegetarian stali się mięsożercami mówi mit o Sopatrosie. On to miał odwrócić klątwę, która spotkała miasto po tym jak zabił w gniewie byka zjadającego ofiarę z owoców. Wyrocznia orzekła, że byk musi ożyć a winny musiał zostać osądzony. Ateńczycy zebrali się wokół byka podobnego do wcześniej zabitego, Soparos zabił go nożem wyostrzonym przez innych Ateńczyków, inni obdarli byka ze skóry, wypatroszyli i poćwiartowali (dzieląc winę), mięso podzielono między siebie, skórę wypchano sianem i zaprzężono do pługa. Trybunał osądził zbrodniarza, którym był nóż - za karę wrzucono go do morza.
-"Ludzie Posiani" czyli Spartoi powstali z zębów smoka zabitego przez Kadmosa. Powstali z ziemi całkiem uzbrojeni i wymordowali się nawzajem, przeżyło tylko pięciu: Chtonios, Udajos, Peloros, Hyperenor i Echion.
-Fenicka nimfa Tyros była kochanką Heraklesa. Któregoś razu jej pies zjadł, jak podaje Pierre Grimal, "małża murex" (sprwadziłam - murex trunculus to gatunek mięsożernego ślimaka) i wrócił z zaczerwienionym pyskiem. Nimfie spodobał się ten kolor i powiedziała kochankowi, że przestanie go kochać jeśli nie podaruje jej sukni w tym kolorze. Herakles, ekspert od spraw beznadziejnych, odnalazł purpurę w tym odcieniu. (Pewnie wziął ją od Fenicjan, którzy masowo produkowali barwnik z wymienionych przeze mnie ślimaków).
Muszla ślimaka Murex Trunculus
-Graje ("Staruszki"), należące do pokolenia bogów przedolimpijskich, urodziły się stare. Ich imiona to: Enyo, Pefredo i Dejno. Były siostrami Gorgon a córkami Forkys i Keto. Miały tylko jedno oko i jeden ząb i pożyczały go sobie. Żyły w krainie Nocy. Występują w micie o Perseuszu.
-Hermafrodyt nie był od początku dwoistej kobieco-męskiej natury. Jego imię pochodzi z połączenia imion jego rodziców Hermesa i Afrodyty. Odrzucił względy nimfy Salmakis. Za to gdy kąpał się w jeziorze, którym ona się opiekowała, boginka pochwyciła go i błagała bogów aby ich ciała się nie rozłączyły. Połączyli się w jedno. Hermafrodyt uzyskał od bogów to, że każdy kto wykąpie się w jeziorze Salmakis traci męskie siły.
-Skąd pochodzi cyprys? Zamienił się w to drzewo młodzieniec z żalu po utracie swojego ukochanego świętego jelenia (przypadkowo zranił go włóćznią). Drzewo jest symbolem żałoby.
-Pszczoły powstały z rozszarpanego przez sąsiadki ciała Melissy, kapłanki Demeter. Była ona wtajemniczona w misteria i mimo iż kobiety namawiały ją do zdrady tajemnicy, dochowała jej.
-Mezopotamia była kobietą, o której względy starali się trzej zalotnicy, jednak wybór jednego z nich był dla niej za trudny dlatego poprosiła o radę sędziego Bochorosa. Pierwszego z zalotników obdarowała czarą, drugiego wieńcem z głowy, trzeciego zaś ucałowała. Bochoros zdecydował, że pocałunek jest największym dowodem miłości. Dwaj konkurenci byli jednak innego zdania. wszyscy trzej pozabijali się nawzajem a Mezopotamia pozostała dziewicą.
-Eros (Miłość) pochodzi od Porosa (Dostatku) i Penii (Biedy)
Bożek Pan nagabujący pasterza na greckim naczyniu
Jeśli ktoś z Państwa ma ochotę zagłębiać się w meandry mitologii na własną rękę, polecam książkę pana Pierre Grimal pt. "Słownik mitologii greckiej i rzymskiej".
Mam nadzieję, że dostarczyłam rozrywki.
